بذر مارچوبه
15,000 تومان
مارچوبه گیاهی گلدار و چند ساله و بومی مناطق اروپای شرقی و یکی از سبزیجات محبوب در میان مردم و دارای ارزش اقتصادی بالا می باشد، در برخی از شهرهای ایران نیز کشت می شود.
مارچوبه معمولاً به رنگ های سفید و بنفش و سبز یافت می شود که البته سبز آن مرسوم تر بوده.
این گیاه به عنوان یک سبزی خوراکی به صورت خام یا پخته استفاده میشود، کاشت این گیاه در شهرستان دزفول رواج پیدا کرده است، ریزوم های گیاه مارچوبه دارای ریشه های گوشتی و نسبتاً ضخیم بوده که سرمای زمستان را تحمل می کند و در سال های بعد مجدد سبز می شود.
توضیحات
بذر مارچوبه سبز (Aspsragus officinalist):
بذر مارچوبه
مارچوبه گیاهی گلدار و چند ساله و بومی مناطق اروپای شرقی و یکی از سبزیجات محبوب در میان مردم و دارای ارزش اقتصادی بالا می باشد، این گیاه در برخی از شهرهای ایران نیز کشت می شود که نام این شهرها در آخر این مقاله آورده شده است.
این گیاه به رنگ های سفید و بنفش و سبز یافت می شود که البته سبز آن مرسوم تر می باشد.
مارچوبه گیاهی با قدمت بالا می باشد، حتی در سنگ نوشته های قبرهای مصر نشانه هایی از گیاه مارچوبه پیدا شده است.
این گیاه بهعنوان یک سبزی خوراکی به صورت خام یا پخته استفاده میشود، کاشت این گیاه در شهرستان دزفول رواج پیدا کرده است، ریزوم های گیاه مارچوبه دارای ریشه های گوشتی و نسبتاً ضخیم بوده که سرمای زمستان را تحمل می کند و در سال های بعد مجدد سبز می شود.
مارچوبه دارای دو نوع ساقه می باشد، اولی ساقه های جوان است که بر روی ساقه های زیرزمینی ریزوم به وجود می آید و همان بخش قابل مصرف مارچوبه است، طول این ساقه (مارچوبه) معمولاً ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر می باشد، دومین ساقه، ساقه های نازک و هوایی که به رنگ سبز روشن بوده و تا حدودی به فرم سبزی “شوید” می باشد که پس از برداشت ساقه های جوان به وجود می آورد و گاهی تا ارتفاع ۵ متر نیز می رسد، گلها و میوه های مارچوبه نیز بر روی این ساقه رشد می کند گه در ادامه به آن می پردازیم.
برخی مارچوبه را دارای سه ساقه معرفی می کنند و ساقه ی گل دهنده را ساقه ی سوم می نامند.
مارچوبه معمولاً بر روی ساقه های دوم میوه هایی قرمز رنگ همانند گیلاس تولید می کند که داخل هر کدام معمولاً ۶ دانه سیاه وجود دارد.
تشخیص گلهای نر و ماده مارچوبه:
اغلب مارچوبه ها دارای گلهای نر و ماده بر روی دو پایه به صورت جداگانه هستند البته در برخی موارد هر دو گلهای نر و ماده بر روی یک پایه قرار می گیرند، تصویر زیر تمامی قسمت های مارچوبه را نشان می دهد، گلهای نر معمولاً به رنگ زرد مایل به سبز و گلهای ماده نیز به رنگ قرمز دیده می شود، گلهای نر دارای ۶ پرچم و گلهای ماده کوچکتر از گلهای ماده هستند و دارای ۶ گلبرگ کوچک می باشد، گلهای ماده معمولاً دارای شهدی جذاب برای حشرات بوده و آنها را به سمت خود می کشند و عمل گرده افشنی را انجام می دهند.
گلها ی نر و ماده به همراه میوه های قرمز مارچوبه را در تصاویر زیر میتوانید مشاهده کنید:
آب و هوا و خاک مناسب برای مارچوبه:
مارچوبه سبزی فصل خنک می باشد و در مناطق گرمسیر باید در پاییز کشت شود، کاشت تابستانه در هوای گرم از کیفیت محصول می کاهد، یخ بندان آسیبی به ریزوم و ریشه های مارچوبه نمی زند بلکه تنها ساقه های هوایی را از بین می برد ولی ریزوم (ساقه های زیر زمینی) و ریشه ها در زیر خاک می ماند و در سال های بعد مجدد سبز می شود.
با توجه به اینکه در فصل سرما و یخ بندان ساقه ها و قسمت های هوایی از بین می رود ولی ریزوم و ساقه ی زیرزمینی از سرما محفوظ می ماند، اگر منطقه ی شما دارای زمستان های شدید و یخ بندان طولانی است حتما در فصل سرما بر روی زمینی که در آن مارچوبه کاشته اید اقدام به ریختن کاه یا مالچ یا خاک پوش کنید تا از سرما محفوظ بمانند.
دمای ایده آل برای رشد و محصول دهی گیاه مارچوبه ۱۶ تا ۲۴ درجه سانتی گراد می باشد، مناطق کوهستانی و نیمه گرمسیری برای کاشت مارچوبه مناسب است زیرا مارچوبه هر ساله به مقداری سرما برای رشد در بهار نیاز دارد، البته برای رشد و بالا رفتن کیفیت محصول نیاز به گرما و آفتاب مستقیم است زیرا تنها در این شرایط است که گیاه میتواند مواد مغذی زیادی را در خود ذخیره کند، البته گرمای شدید تابستان نباید به قدری باشد که گیاه از بین برود.
مارچوبه معمولاً در هر آب و هوایی قابل نگهداری و پرورش است، خاک های رسی و خیلی سنگین برای مارچوبه مناسب نیست و باید زهکشی خوبی داشته باشد تا ریزوم ها بتوانند به طور کامل به رشد خود ادامه بدهند.
مارچوبه معمولاً ۱۰ تا ۲۰ سال بعد از کاشت در زمین باقی می ماند و هر ساله محصول می دهد و نیاز به کشت مجدد هر ساله نیست، خاک مناسب برای مارچوبه باید سبک و بسیار غنی باشد، هم چنین PH بین ۵٫۷ تا ۷ (کمی قلیایی) را می پسندد و در خاک های اسیدی رشد خوبی ندارد.
تاج مارچوبه (تصویر بالا) : بخش زیرزمینی این گیاه که همان ساقه ی زیرزمین گیاه می باشد از ریزوم با تعدادی جوانه و ریشه های ذخیره ای و افشان تشکیل شده است که به طور کامل تاج نامیده می شود در ادامه به آموزش تکثیر مارچوبه از طریق تاج می پردازیم.
آموزش تکثیر گیاه مارچوبه:
مارچوبه معمولاً از دو راه تکثیر می یابد:
۱٫ تکثیر جنسی به وسیله بذر که مرسوم ترین و ساده ترین راه می باشد که به دو روش کشت مستقیم در زمین اصلی یا نشاء گیری و کاشت در خزانه و سپس انتقال به زمین اصلی انجام می شود.
۲٫ تکثیر رویشی به وسیله ی تقسیم تاج (ساقه زیر زمین) گیاه، این روش به دلیل انتقال بیماری و آفات و هزینه بالاتر خیلی معمول نیست.
آموزش کاشت بذر مارچوبه :
کاشت از بذر رایج ترین راه پرورش مارچوبه می باشد، ابتدا بذرها را به مدت ۲۴ ساعت داخل آب خیس نمایید تا پوسته ی آن نرم شده و به جوانه زنی سرعت ببخشد.
از زمان کاشت بذر مارچوبه تا جوانه زدن گیاه بستگی به شرایط محیط حدوداً ۲۵ تا ۳۵ روز طول می کشد.
برای کاشت بذر مارچوبه دو راه وجود دارد :
۱٫کشت مستقیم: در اوایل بهار یا اواخر تابستان ابتدا زمین مورد نظر را به ارتفاع ۳۰ سانتی متر زیر و رو و سنگ و کلوخ آن را جدا می کنیم، سپس شیارهایی به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر و با فاصله ی نیم متر به وجود می آوریم.
بذر ها را درون شیار ها و در عمق ۱ سانتی متر می کاریم و بر روی آن خاک نرم می ریزیم و خوب آبیاری می کنیم بعد از گذشت حدوداً ۳۰ روز یا کمتر بذر مارچوبه سبز می شود.
تا قبل از جوانه زنی خاک باید مرطوب باشد و در مکان گرم و پر نور باشد باشد، دمای کاشت را بر روی ۲۵ درجه تنظیم کنید.
در سال اول ساقه های دوم مارچوبه که در بالا توضیح داده شد می روید در هر مرحله از رشد باید پای بوته ها خاک نرم بریزید تا شیار ها پر و آماده تشکیل ریزوم شود .
گلهای ماده را شناسایی کنید، روش شناسایی گلهای نرو ماده در ابتدای این مقاله آورده شده، گلهای نر بعد از رشد باید به زمین منتقل شوند و در فصل پاییز و زمستان در زیر خاک خفته بماند تا نیاز سرمایی آنها رفع شود و در زیر خاک تشکیل ریزوم ( ساقه زیر زمینی) دهد تا در بهار سال بعد بتواند ساقه های جوان مارچوبه (قسمت خوراکی) را به وجود بیاورد.
۲٫ نشاء کردن در خزانه: مارچوبه را معمولاً در خزانه نشاء می کنند و بعد از گذشت یک سال و تشکیل ریزوم ها یا ساقه های زیر زمینی آن را به محل اصلی کشت منتقل می کنند، در اوایل بهار یا پاییز و به روش جوی و پشته اقدام به نشاء گیری می کنند، شیارها را به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر و فاصله ی پشته ها را حدوداً ۵۰ سانتی متر در نظر می گیرند.
سپس بذر مارچوبه را در انتهای جوی ها می کارند، برای استحکام ریشه و تشکیل بهتر ساقه های زیرزمینی همزمان با رشد گیاه پای بوته خاک می دهند، بعد از گذشت یک سال هم می توان گیاهان را در مکان اولیه نگه داشت و هم می توان آنها را به زمین اصلی انتقال داد، انتقال معمولاً در اوایل بهار اتفاق می افتد. (تولید کنندگان مارچوبه معمولاً نشاء ها را دو سال در خزانه نگه می دارند و در سال سوم آنها را به زمین اصلی منتقل می کنند.
انتقال به زمین اصلی: بعد از گذشت یک سال (یا دو سال) از کاشت بذر مارچوبه، ریزوم ها (تاج) تشکیل شده در زیر خاک را درآورده، در این قسمت نیز زمین اصلی را باید به صورت جوی و پشته در بیاوریم، ابتدا در کف جوی ها مقداری کود حیوانی پوسیده یا کمپوست های آماده بریزید ( به ارتفاع ۵ تا ۸ سانتی متر)، سپس تاج ها به مدت ۱۵ دقیقه در آب خیس کرده و سپس با فاصله ی ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر در انتهای جوی قرار می دهیم.
نحوه ی قرار دادن به این گونه می باشد که ریشه ها را به آرامی بر روی کودها قرار می دهیم به طوری که بالای ریشه رو به بالا قرار بگیرد، سپس با خاک بسیار نرم و بدون سنگ و کلوخ روی تاج ها را تا ارتفاع ۵ سانتی متر می پوشانیم، به مرور و همزمان با رشد گیاه و سبز شدن مارچوبه، اطراف بوته را خاک و کود نرم میریزیم و جوی ها بعد از مدتی پر شده و همانند پشته می شود.
اکنون در سال دوم کاشت قرار داریم و برخی از تاج ها تعدادی مارچوبه قابل برداشت داده اند ولی برداشت اصلی از سال سوم به بعد آغاز می شود و توصیه می شود برای قوی شدن بوته ها از برداشت مارچوبه در سال دوم بپرهیزید. (تصاویر زیر به شما برای آموزش کاشت کمک می کند، تصاویر خزانه مارچوبه و ریزوم و تاج آن را نشان می دهد)
علف های هرز باید مرتب وجین شود، آبیاری به طور منظم انجام شود و همیشه پای بوته ها باید مرطوب باشد،
برداشت مارچوبه:
معمولاً برای سفید کردن مارچوبه و ترد شدن آن پای بوته را در دوره ی رشد کاه و کلش و مالچ می ریزند.
مارچوبه گیاهی چند ساله بوده و ۱۰ تا ۲۰ سال بدون کاشت مجدد هرساله محصول می دهد، سال اول گیاه به تولید ریزوم و ریشه (ساقه ای زمینی) می پردازد و سال دوم محصول دهی به صورت محدود آغاز می شود، سپس از سال سوم به بعد قابل برداشت به صورت کامل می باشد، معمولاً طول قسمت قابل برداشت و خوراکی مارچوبه از ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر متغیر می باشد، برای برداشت همانند تصویر مارچوبه را با چاقوی تیز از یک سانت پایین تر از سطح خاک قطع کنید.
هر بوته در سال سوم قادر به تولید ۲۰ تا ۲۵ عدد مارچوبه خواهد بود.
مارچوبه را قبل از اینکه سفت و چوبی شود برداشت کنید ( معمولاً در ارتفاع ۱۵ سانتی متر)
کاربرد و مصارف مارچوبه:
مارچوبه یکی از سبزی هایی است که برخی علاقه مند و برخی نسبت به آن بی علاقه هستند (همانند کرفس، ریواس، کنگر و…)، معمولاً به صورت سرخ شده، بخارپز، پخته شده یا آبگیری استفاده می شود.
البته خود بذر مارچوبه نیز به تنهایی در مواردی استفاده های گوناگون دارد.
مارچوبه در جهان به صورت کنسروشده، منجمد شده، خام و… یافت می شود، آن را به صورت جداگانه یا همراه با سس های مخصوص یا آبلیمو و… مصرف می کنند.
مصرف مارچوبه برای درمان بیماری های کلیوی مفید است.
مارچوبه دارای مقدار زیادی ویتامین ک و فولات (ویتامین ب۹) است. فولات موجود در مارچوبه باعث میشود تا مصرف این گیاه در زمان بارداری از ناهنجاریهای مادرزادی بکاهد.
خوردن مارچوبه همچنین میتواند به تقویت نیروی جنسی، تنظیم فشار خون،آرامش قلب، کاهش وزن کمک کند.
مارچوبه خواص و ارزش دارویی زیادی دارد و بیشتر به عنوان گیاهی دارویی نام برده می شود، در جدول زیر ارزش غذایی مارچوبه در ۱۰۰ گرم آورده شده (برای مشاهده در اندازه ی بزرگتر بر روی عکس کلیک کنید)
تولید مارچوبه در ایران و جهان :
در سال ۲۰۰۷ میلادی، پرو بزرگترین صادرکننده مارچوبه در جهان بود و در رتبههای بعدی به ترتیب، چین و مکزیک قرار داشتند.
بزرگترین واردکنندگان مارچوبه در جهان در سال ۲۰۰۴، به ترتیب، ایالات متحده آمریکا (۹۲٫۴۰۵ تن)، اتحادیه اروپا (۱۸٫۵۶۵) و ژاپن (۱۷٫۱۴۸) بودند.
محل کاشت مارچوبه در ایران، خوی، تبریز، نواحی مختلف البرز، قصر قجر، جلفای اصفهان، اراک، کرمانشاه، جنوب ایران، و مهارلو در شیراز می باشد، همچنین در روستای رز از توابع شهرستان ماهنشان استان زنجان بصورت خودرو رشد میکند، در دزفول نیز کاشت آن رواج خوبی دارد.
برای اطلاعات بیشتر از گیاه مارچوبه کلیک کنید
مقاله آموزش کاشت بذر مارچوبه (کلیک کنید)
برای خرید بذر مارچوبه ابتدا تعداد مورد نیاز را انتخاب و سپس افزودن به سبد خرید را بزنید.